(artikl z Katolskeho posoła z dnja 08.12.2024, tu jako PDF-dokument)
Cyrkej je na někotrymžkuli polu moderniša, hač sej mnozy mysla. Tak wužiwa wona tež w Serbach načasne medijowe srědki – mjez druhim při wusyłanju Božich mšow z Chróšćanskeje wosadneje cyrkwje. To pak njeje zdawna na přenjesenje w interneće wobmjezowane. Při tym wužiwaja wot lětušeje nazymy tež program, kotryž rěčane słowa njeposrědnje po tym zo su wuprajene, na wobrazowce pokazuje.
Wšo kaž němsce tež serbsce
Daniel Zoba na to skedźbnja, zo móža ludźo, kotřiž maja ćeže ze słuchanjom, na te wašnje modlitwy, wujimki ze Swjateho pisma, wozjewjenja, ale tež swobodnje přednjesene prědowanje na wobrazowce čitajo sćěhować. Jeho je Załožba za serbski lud społnomócniła starać so wo digitalizowanje serbskeje rěče. K tomu słuša spóznawanje rě. A wón ma wiziju: „Serbam měli wšu tu technologiju spřistupnić, kaž ju Němcy maja.“
Někotři wšak so trochu hněwaja, dokelž jich přidatne a běžnje měnjace so pismo na wobrazowce myli. „To wšak móže kóždy sam hasnyć a runje tak zaso zaswěćić, wšako je to funkcija Youtube“, Daniel Zoba podšmórnje. Na wobrazowkach ličakow je k tomu značka, kotraž wupada sama kaž mała wobrazowka, deleka, na smartfonach pak horjeka ze znamješkom cc, kaž je to na wobrazomaj widźeć. Hdyž na njej stłóčiš, móžeš funkciju aktiwizować a deaktiwizować.
Ženje perfektne
Daniel Zoba je přeswědčeny, zo so spóznawanje rěčanych słowow w běhu měsacow polěpši. „Perfektne pak to ženje njebudźe, dokelž změješ přeco zaso nowe słowa, kotrež so wutworja. Te ma system najprjedy nawuknyć. To pak tež za někotre stare słowa přitrjechi, kotrež so lědma hišće wužiwaja. A najćešo wostanje to z předmjenami, kiž njejsu standardne, runje tak kaž z najwšelakorišimi swójbnymi mjenami. Ale tónle problem dźě tež Němcy maja.“
System z přenjesenych kemšow w Chrósćicach dotal něhdźe 85 procentow prawje spóznawa. „To jara derje klinči, ale zdobom woznamjenja, zo ma hišće nimale kóžde pjate słowo někajki zmylk“, Daniel Zoba rozłožuje. „Na druhej stronje docpěja w němskej rěči z wjele wjace wuwiwarjemi a njesměrnje wjele wjace móžnosćemi wužiwanja 90 do 95 procentow prawje zrozumjenych słowow. Da móžemy ze serbskim wuslědkom hižo dosć spokojom być.“ Wón so wjeseli, zo móžeš hižo nětkole prědowanje zrozumić, drje nic kóžde słowo, tak tola zmysł z konteksta.
Serbske słowa němsce słyšeć
Tuchwilu wupruwowana funkcija při wusyłanju kemšow ma so dale wuwiwać, tak zo móžeš tekst serbsce rěčeć, a ličak jón do dataje nimale bjez zmylka napisa, ale bórze tež hnydom přełožk do němčiny poskići. Perspektiwisce widźi sobudźěłaćer Załožby za serbski lud dalšu móžnosć, tekst w samsnym wokomiku přełožić a na awdijo přeměnić. „Ručež so serbske teksty runočasnje do němčiny přełožić hodźa, da móhli na přikład posedźenja wosadnych gremijow abo gmejnskich radow bjeze wšeho w serbskej rěči přewjesć, byrnjež tam jednotliwi Němcy přitomni byli. Woni bychu serbske słowa přez słuchatka w němskej rěči słyšeć a tak rozjimanja bjeze wšeho sćěhować móhli“, Daniel Zoba hižo trochu do přichoda hlada.
Kóždu njedźelu dopołdnja syda serbski medijowy specialist Michał Cyž w sakristiji Chróšćanskeje cyrkwje a wjedźe režiju wusyłanja Božeje mšě – hłownje ze swojeho nutřkowneho pohona. Hdyž tam wosobinsce być njemóže, podpěrujetaj jeho nimo dalšich hłownje jeho asistentaj, ministrant Kilian van Dorp a dorosćeny Roland Brězan. Hačrunjež je za čas wusyłanja husto něhdźe 200 wužiwarjow live za ličakom, tak je jich tola kóždy tydźeń wjace hač 600, kotřiž znajmjeńša dlěši wujimk Božeje mšě z Chrósćic sćěhuja. Tole zamołwići jako indic za to widźa, zo měli to trajnje dale poskićeć, wšako je zajim poměrnje wulki. Dźakowni njejsu za to jeno stari a chori ludźo, kiž njemóža so hižo do cyrkwje podać, ale tež zwonka Łužicy bydlacy Serbja, kotřiž móža so z tym na maćernorěčnych kemšach wobdźělić. Chróšćanski farar Měrćin Deleńk nima livestream za ryzy medijowy projekt, ale za jednu formu ewangelizowanja.
R. Ledźbor
